به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

بلندترین برج آجری جهان در خطر نابودی

تاریخ انتشار: ۴ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۶۵۲۵۷

گنبدقابوس یکی از بناهای شاخص و ممتاز در معماری ایران، در سه کیلومتری شمال‌شرق شهرباستانی جرجان، در شهر گنبدکاووس و در استان گلستان قراردارد.

این اثر تاریخی بلندترین بنای تمام آجری جهان به شمار می‌رود که به دستور شمس‌المعالی‌قابوس‌بن‌وشمگیر(چهارمین امیر زیاریان) در سال ۳۹۷ هجری قمری، ۳۷۵ خورشیدی، در سه کیلومتری مرکز شهر باستانی جرجان ساخته شده و می‌توان آن را یک یادمان هم برای شهر و هم برای سازنده آن قابوس‌بن‌وشمگیر دانست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بنای گنبدقابوس در تاریخ ۱۵ دی‌ماه ۱۳۱۰ خورشیدی برابر با ۶ ژانویه ۱۹۳۲ به شماره ۸۶ توسط " آندره گدار" در فهرست آثار ملی و در تاریخ ۱۰ تیرماه ۱۳۹۱ خورشیدی به شماره ۱۳۹۸ در فهرست میراث جهانی در سی‌وششمین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سن‌پترزبورگ روسیه به ثبت رسید.

گنبدقابوس دارای چهار معیار ارزش‌های برجسته بوده که به سبب ویژگی‌های کالبدی و زیبایی شناختی خاص آن، یک شاهکار و دستاورد برجسته معماری آجری اوایل اسلام است.

گنبد(رک) گنبدقابوس به عنوان نمونه آغازین(پیش زمینه‌ای) برای توسعه برج آرامگاه‌ها در ایران، آناتولیو آسیای مرکزی حائز اهمیت بوده و تبادلات فرهنگی-معماری بین کوچ‌روهای آسیای مرکزی و تمدن ایران باستان را نشان می‌دهد.

گنبدقابوس شاهدی استثنایی از قدرت و کیفیت تمدن زیاریان بوده که در قرون ۱۰ و ۱۱ میلادی بر بخش عمده‌ای از منطقه شمال ایران حکمرانی می‌کردند. ساخت بنا برای امیری که ادیب نیز بوده، سنت فرهنگی-منطقه‌ای بنای مقبره‌های یادمانی را بنیاد می‌گذارد.

این بنای یادمانی، نمونه‌ای برجسته از یک برج یادبود دوره اسلامی است که طراحی سازه‌ی بدیع آن به لحاظ تناسبات معماری و مصالح آجری بکار رفته در آن، نمایشگر پیشرفت بی نظیر ریاضیات و علوم در جهان اسلام در آغاز هزاره اول میلادی است.

از نظر هندسی و چگونگی تبدیل هندسه‌ی دایره‌ای به ۱۰ ضلعی منتظم، نه تنها به لحاظ دانش ایستایی بنا، بلکه از جنبه زیباشناسی نیز منحصر به فرد بوده و از ارزش‌های برجسته جهانی بشمار می‌رود.

مصالح استفاده شده در این بنا تماما از آجرو ترکیبات خاص از گچ بوده که این نیز جزو ویژگی‌های خاص آن است. این اثر در عین سادگی در شمار نخستین پتکانه‌هایی است که در بناهای ایرانی بعد از اسلام دیده می‌شود و در امر مطالعه این نوع تزئین در معماری ایران اسلامی در خور اهمیت است.

معماری برج قابوس یکی از نخستین ساختمان‌هایی است که مرز بین شیوه معماری خراسانی و رازی محسوب شده و در واقع به اوایل دوره معماری رازی تعلق دارد. ساختمان این بنا تماما از آجر و ملات ساروج ساخته شده و یکی از بارزترین ویژگی شیوه معماری رازی، استفاده از آجر با بهترین کیفیت محسوب می‌شود.

متاسفانه طبق آخرین آمارها، این بنای آجری و عظیم تاریخی که در جهان شناخته شده است مدتی است در خطر نابودی و ریزش قرار دارد. درخصوص آخرین وضعیت این بنا گفت‌وگویی با مسئولان مرتبط کشوری، استانی و شهرستانی انجام دادم که در ادامه می‌خوانیم.

مهمترین چالش برج گنبدقابوس ایستایی آن در زلزله بعدی است 

چندسالی است که به برای مرمت بنای برج قابوس دورتادور آن داربست نصب شده و بعد از این همه مدت این داربست‌ها زنگ زده اما هنوز این مرمت به پایان نرسیده‌است. نصب داربست در دور این بنای تاریخی هم از زیبایی آن کاسته و هم مردم و گردشگران را از این وضع خسته و ناراحت کرده است.

مدیرپایگاه میراث جهانی گنبدقابوس در این خصوص اظهار کرد: یکی از چالش‌های مهم، حفاظت و سلامت‌سازه و پایش گنبدقابوس است. نگرانی اصلی ما و همه متخصصان، آثار تاریخی ایستایی برج گنبدقابوس بوده که آیا در زلزله یا زمین لرزه بعدی پابرجا خواهد ماند؟

عبدالمجید نورتقانی اظهار کرد: گنبدقابوس شاهکار عصر طلایی جهان اسلام قرن سوم و چهارم هجری بوده و شاهدی برنگاه مهندسی و دانش معماری اسلامی آن روزگار است. این بنای تاریخی، پردیس و نماد تمدن اسلامی است که همه ما موظف به حفظ و نگهداری آن هستیم.

وی تصریح کرد: مرمت این برج از سال ۹۸ آغاز شده و در حال حاضر قسمت مخروطی این بنا، نیاز به مرمت اساسی دارد. متاسفانه اعتبارات ملی برای مرمت بسیار ناچیز بوده و انتظار می‌رود دستگاه و نهادهای فرهنگی مانند شهرداری پای کار بیایند.

وی ادامه داد: قسمت مخروطی گنبدقابوس از مجموع پنج‌هزار آجر ارزشمند و تاریخی تشکیل شده که هزارو ۵۰۰ آجر این قسمت نیاز به مرمت اساسی دارد و طبق برآورد هزینه‌های امسال به ۱۴ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.تعمیر یا ساخت آجرهای مشابه با همان کیفیت اصلی آجرهای تاریخی و جایگزین کردن آن و انسجام پایین سازه این بنا حداقل به دو سال زمان نیاز دارد.

وی بیان کرد: امسال بخش پایانی محوطه‌سازی ضلع‌شرقی بنای گنبدقابوس انجام می‌شود و مابقی محوطه‌سازی و تاسیسات موردنیاز باقی می‌ماند.

مدیرپایگاه میراث جهانی گنبدقابوس ابراز کرد: در سال ۱۴۰۰ مبلغ سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال و در سال ۱۴۰۱ مبلغ دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات ملی برای این برج تخصیص یافت که صرف بازنگری پنجره بنا، اصلاح رطوبت اطراف آن در قسمت مخروطی(گنبدرک) و ساماندهی بخشی از محوطه از جمله جایگاه بلیط‌فروشی و اطراف آن شد.

 سیاست دولت در تخصیص اعتبارات واگذاری به استان‌ها است

تاکنون اعتبارات زیادی برای مرمت بنا و محوطه‌سازی برج قابوس در نظر گرفته شده اما این اعتبارات یا به صورت قطره‌چکانی بوده و یا مصوب شده و تخصیص نیافته است‌. در سفر اخیر رئیس جمهور به استان گلستان برای مرمت این برج جهانی، مبلغ 120 میلیارد ریال مصوب شده که بعد از گذشت بیش از یکسال هنوز مبلغی تخصیص نیافته‌است.

نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در این خصوص  گفت: در تخصیص اعتبارات سفر رئیس جمهور به استان‌های کشور، سیاست دولت، واگذاری این اعتبارات به استان‌ها و تخصیص آن از طریق استان‌ها به پروژه‌های موردنظر است.

محسن زنگنه اظهار کرد: با رئیس سازمان برنامه و بودجه تماس تلفنی گرفتم و پیگیر این موضوع شدم که وی اعلام کرد مبلغی در این خصوص به استان گلستان تخصیص داده شده که می‌بایست استان به شهرستان تخصیص دهد.

زنگنه گفت: با توجه به اینکه این اثر یک اثر ملی است و تنها به استان گلستان تعلق ندارد، حتما پیگیری‌های لازم برای عدم تخصیص اعتبار و اینکه در استان صرف چه پروژه‌ای شده خواهیم بود.

 

 ۱۱۰ میلیارد تومان برای زیرساخت‌های گردشگری گلستان ره‌آورد سفر رئیس جمهور به گلستان

استاندار گلستان گفت: در سفر رئیس جمهور به استان گلستان مبلغ ۱۱۰ میلیارد تومان برای حوزه زیرساخت‌های گردشگری استان مصوب شده که باتوجه به پروژه‌های مهم و اضطراری مبلغ ۲۹ میلیارد تومان در این بخش تخصیص یافته‌است.

علی‌محمدزنگانه اظهار کرد: از مبلغ ۲۹ میلیارد تومان تخصیصی در حوزه گردشگری، هنوز نتوانستیم ۱۲ میلیارد تومان را برای مرمت برج قابوس اعتبار بخشی کنیم و مکاتبه‌ای با وزیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برای تخصیص اعتبار به این برج انجام شده است.

وی تصریح کرد: برخی اوقات پروژه‌های اولویت‌دار کشور و وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری با پروژه‌هایی که استان به عنوان پروژه مهم تعریف می‌کند متفاوت است.

استاندار گلستان خاطرنشان کرد:‌ تلاش می‌کنیم تا از طریق سازمان برنامه و بودجه و یا در سفر دوم رئیس جمهور به استان گلستان بتوانیم بخش یا کل این مبلغ را برای مرمت گنبدقابوس تخصیص دهیم.

زیرساخت‌های گردشگری در گنبدکاووس فراهم نیست

رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان گنبدکاووس گفت: با وجود اینکه بیش از ۱۰ سال از ثبت جهانی برج گنبدقابوس می‌گذرد، متاسفانه بسترهای لازم و زیرساخت‌های گردشگری در این شهرستان فراهم نیست.

مریم‌آق‌آتابای اظهار کرد: یکی از زیرساخت‌های لازم ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی در حوالی برج قابوس بوده که تاکنون اقدامی در این خصوص انجام نشده است.

وی تصریح کرد: در سفر رئیس جمهور به استان گلستان مبلغ پنج میلیارد تومان برای ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی و مبلغ ۱۲میلیارد تومان برای مرمت گنبدقابوس مصوب شده و تاکنون ریالی از این مبالغ به این پروژه‌ها تخصیص نیافته‌است.

به نظر می‌رسد ارزش و اهمیت تنها برج آجری جهان در بین مسئولان استانی و برخی مسئولان ارشد شهرستانی تبیین نشده و متاسفانه در این سال‌ها به‌جز چند مسئول دلسوز شهرستانی، هیچ مسئولی دغدغه‌ ریزش و مرمت این اثر جهانی ندارند.

یکی از مهم ترین ظرفیت های گردشگری استان گلستان، برج جهانی گنبدقابوس است و مردم گنبد، آرزو دارند تا این برج عظیم آجری را در بهترین ضعیت، سالم و مرمت شده مشاهده کنند و از این ظرفیت خوب برای افزایش رونق گردشگری استفاده کنند.

 

منبع: فارس

باشگاه خبرنگاران جوان گلستان گرگان

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: گنبد قابوس برج قابوس رئیس جمهور به استان گلستان زیرساخت های گردشگری میلیارد تومان سفر رئیس جمهور تخصیص اعتبار صنایع دستی میراث جهانی برج قابوس برای مرمت پروژه ها استان ها مصوب شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۶۵۲۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برای نابودی ویروس‌ها پنجره را باز کنید!

پژوهشگران می‌گویند سطوح بالاتر کربن دی اکسید(CO2) به این معنی است که ویروس‌ها طول عمر بیشتری خواهند داشت و افراد بیشتری را آلوده می‌کنند، بنابراین باز کردن پنجره می‌تواند یک راه موثر برای کم کردن ویروس‌های معلق در هوا باشد.

به گزارش ایسنا، کربن دی اکسید یک عمل کلیدی برای بیشتر زنده ماندن ویروس‌های معلق در هوا و در نتیجه احتمال انتشار بیشتر آنهاست. بنابراین باز کردن پنجره می‌تواند یک راه علمی برای جلوگیری از انتشار ویروس‌های تنفسی نسبت به آنچه که در ابتدا پیش‌بینی شده بود، باشد.

به نقل از ان‌ای، با ظهور کووید-19، جهان یاد گرفت که بودن در فضای نزدیک با فرد یا افراد دیگر چگونه می‌تواند خطر ابتلا به این ویروس را افزایش دهد.

اکنون تحقیقات جدید به رهبری پژوهشگران دانشگاه بریستول در بریتانیا یک پاسخی به این پرسش داده است که چگونه و چرا ویروس‌های تنفسی موجود در هوا برای مدت طولانی‌تری در فضاهای بسته باقی می‌مانند. آنها می‌گویند پای کربن دی اکسید در میان است.

آلن هادرل، سرپرست و نویسنده ارشد این مطالعه و محقق ارشد علوم هواپخش در دانشکده شیمی دانشگاه بریستول می‌گوید: ما می‌دانستیم که ویروس عامل کووید-19 موسوم به SARS-CoV-2 مانند سایر ویروس‌ها،  از طریق هوایی که تنفس می‌کنیم، پخش می‌شود، اما این مطالعه نشان‌دهنده پیشرفت بزرگی در درک ما از این است که دقیقاً چگونه و چرا این اتفاق می‌افتد و مهم‌تر اینکه چه کاری می‌توان برای متوقف کردن آن انجام داد.

کربن دی اکسید(CO2) یک شاخص خوب برای سنجش تهویه در یک فضای داخلی است. تعداد افراد در یک اتاق بر غلظت CO2 تأثیر می‌گذارد و از آنجایی که هم کربن دی اکسید و هم ویروس‌های تنفسی دیگر در هوای بازدمی وجود دارند، منطقی است که از غلظت CO2 به عنوان شاخصی برای خطر انتقال ویروس استفاده شود.

در اینجا ما باید کمی عمیق‌تر به بررسی تنفس بپردازیم. PH بالای (قلیایی) بازدم ناشی از ترشحات تنفسی است که از آن منشاء می‌گیرد. به عنوان مثال، بزاق و مایع ریه حاوی سطوح بالایی از بی‌کربنات قلیایی هستند. pH قطرات خارج شده در تنفس با تبخیر بی‌کربنات به گاز CO2 تغییر می‌کند، اما تحت تأثیر عواملی مانند رطوبت نسبی، اندازه قطرات و غلظت CO2 در محیط قرار می‌گیرد.

از آنجایی که تصور می‌شود PH محرک عفونت‌پذیری ویروس‌های معلق در هوا باشد، پژوهشگران بررسی می‌کنند که آیا غلظت CO2 محیط بر پایداری ویروس‌های موجود در هوا (هوا پایداری) و خطر انتقال آنها تأثیر می‌گذارد یا خیر.

در شرایط همه‌گیری کووید-19 از مانیتورهای سنجش CO2 برای تخمین تهویه ساختمان استفاده شد. هوای معمولی خارج از منزل حاوی حدود 400 قسمت در میلیون(ppm) کربن دی اکسید است. در فضاهای داخلی معمولی و دارای تهویه مناسب، غلظت بین 400 تا 1000 ppm است. در فضاهای دارای تهویه ضعیف، غلظت CO2 می‌تواند از 2000 ppm بیشتر شود و در محیط‌های شلوغ‌تر از 5000 ppm بالاتر رود.

پژوهشگران با تغییر غلظت CO2 در هوا بین 400 ppm و 6500 ppm، ارتباط بین غلظت CO2 و مدت زمانی که ویروس‌های موجود در هوا عفونی می‌مانند را تأیید کردند.

در مقایسه با CO2 معمولی جو که حدود 500 ppm است، افزایش متوسط در CO2 از 400 ppm به 800 ppm در محدوده یک اتاق با تهویه خوب منجر به افزایش قابل توجهی در هواپایداری ویروس برای همه سویه‌های ویروس SARS-CoV-2 از جمله دلتا، بتا و اومیکرون پس از دو دقیقه شد. ضمن اینکه تفاوتی در میزان عفونت و سرایت‌پذیری بین 800 و 6500 ppm مشاهده نشد.

افزایش غلظت CO2 عمیقاً بر سرایت‌پذیری SARS-CoV-2 در طول زمان تأثیر گذاشت. در مقایسه با هوای معمولی، زمانی که غلظت کربن دی اکسید 3000 ppm بود (مشابه غلظت یک اتاق شلوغ) ویروس‌ها پس از 40 دقیقه تقریباً 10 برابر بیشتر عفونی باقی ماندند.

هادرل می‌گوید: این رابطه روشن می‌کند که چرا رویدادهای اَبَرپخش‌کننده ممکن است تحت شرایط خاصی رخ دهند. PH بالای قطرات بازدمی حاوی ویروس SARS-CoV-2 احتمالاً عامل اصلی عفونت است. CO2 هنگامی که با قطرات برهمکنش می‌کند مانند یک اسید عمل می‌کند. این باعث می‌شود که pH قطرات کمتر قلیایی شود و در نتیجه ویروس درون آنها با سرعت کمتری غیرفعال شود.

خوشبختانه توصیه پژوهشگران برای کاهش عفونت ویروسی یک توصیه ساده است.

هادرل می‌گوید: به همین دلیل است که باز کردن یک پنجره یک استراتژی کاهش موثر است، زیرا هم از نظر فیزیکی ویروس را از اتاق خارج می‌کند و هم باعث می‌شود قطرات هواپخش برای ویروس سمی‌تر شوند.

با توجه به تمرکز جهانی بر کاهش CO2 جو که دانشمندان اقلیم پیش‌بینی می‌کنند در دهه‌های آینده به بیش از 550 ppm افزایش یابد، پژوهشگران می‌گویند یافته‌های آنها پیامدهای گسترده‌تری دارد.

هادرل می‌گوید: بنابراین، این یافته‌ها پیامدهای گسترده‌تری نه تنها در درک ما از انتقال ویروس‌های تنفسی، بلکه اینکه چگونه تغییرات در محیط ما ممکن است احتمال همه‌گیری‌های آینده را تشدید کند، دارد.

وی افزود: داده‌های مطالعه ما نشان می‌دهد که افزایش سطح CO2 در جو می‌تواند با افزایش قابلیت انتقال سایر ویروس‌های تنفسی از طریق افزایش مدت زمانی که آنها در هوا عفونی می‌مانند، همزمان باشد.

این مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.

انتهای پیام